MARKAZIY OSIYO MAMLAKATLARIDA TA'LIM TENGSIZLIGINING YANGI QIRRALARI SARI
TADQIQOTNING IKKINCHI DAVRI
TADQIQOT LOYIHASI
2020-yilda Paperlab tadqiqot markazi Soros-Qozog'iston jamg'armasi ko'magida «Markaziy Osiyo mamlakatlaridagi ta'lim tengsizligining yangi qirralari: muammoni baholashdan siyosatdagi o'zgarishlarga qadar» nomli birinchi tadqiqot davrini o'tkazdi. Tadqiqot natijalaridan biri – sifatli o'rta ta'limni ta'minlashdagi tengsizlik indeksi bo'lib, uning natijalari bilan bu yerda tanishish mumkin.
Tadqiqotning ikkinchi bosqichi Indeksni maktab darajasiga qadar takomillashtirish va chuqurlashtirishga qaratilgan bo'lib, u sharoiti eng yaxshi 10% maktablar va eng yomon 10% maktablar o'rtasidagi tafovut ko'lamini baholashi mumkin edi.
Tadqiqotning ikkinchi bosqichi Indeksni maktab darajasiga qadar takomillashtirish va chuqurlashtirishga qaratilgan bo'lib, u sharoiti eng yaxshi 10% maktablar va eng yomon 10% maktablar o'rtasidagi tafovut ko'lamini baholashi mumkin edi.
Tadqiqot 2021-yil noyabridan 2023-yil yanvarigacha bir necha bosqichda amalga oshirildi:
Sifatli o'rta ta'limdan foydalanish tengsizligi indeksi
Indeksning ikkinchi ko'rinishi tadqiqot uchun tanlangan maktablarning individual baholariga asoslanadi. Maktab darajasidagi tahlil ta'lim muassasalaridagi sharoitlardagi tengsizlikning chuqurligini baholashga va manbalarning mavjudligiga ta'sir qiluvchi omillarni aniqlashga imkon beradi. Indeks asosida o'quv muassasasi maqbul maktab modeliga qanchalik yaqinligini baholashga imkon beradigan kalkulyator ishlab chiqilgan.
NATIJALAR VA KALKULYATOR
- Maktablar holatining eng obyektiv ko'rsatkichlarini tanlash uchun maktablar davlat organlariga taqdim etadigan hisobot shakllarini to'plash va tahlil qilish;
- Ta'lim sohasida ishlaydigan mutaxassislar va amaliyotchilar bilan indeks metodologiyasi bo'yicha maslahat uchrashuvlarini o'tkazish;
- Loyihaning ayol va erkak maslahatchilarining fikr-mulohazalari asosida indeks metodologiyasini takomillashtirish;
- Kerakli statistik ma'lumotlarni to'plash uchun o'rganilayotgan mamlakatlarning har birida mamlakat koordinator(lar)ini jalb qilish;
- Alohida maktablar darajasida statistika ma'lumotlari mavjud emasligi sababli O'zbekiston va Tojikistondagi ekspertlar hamjamiyati ayol va erkak vakillari bilan ko'lamli suhbatlar o'tkazish;
- Qozog'iston va Qirg'izistonda to'plangan ma'lumotlarga asoslanib, maktablarda sharoitlar sifatini jamoatchilik nazorati vositasi sifatida mo'ljallangan tengsizlik hisoblagichini ishlab chiqish;
- Indeksning dastlabki natijalarini taqdim etish uchun Qozog'iston va Qirg'izistonda yopiq ekspert uchrashuvlarini o'tkazish;
- Tadqiqot natijalarini veb-sahifada nashr etish.
Sifatli o'rta ta'limdan foydalanish tengsizligi indeksi
Indeksning ikkinchi ko'rinishi tadqiqot uchun tanlangan maktablarning individual baholariga asoslanadi. Maktab darajasidagi tahlil ta'lim muassasalaridagi sharoitlardagi tengsizlikning chuqurligini baholashga va manbalarning mavjudligiga ta'sir qiluvchi omillarni aniqlashga imkon beradi. Indeks asosida o'quv muassasasi maqbul maktab modeliga qanchalik yaqinligini baholashga imkon beradigan kalkulyator ishlab chiqilgan.
NATIJALAR VA KALKULYATOR
Tadqiqot 2021-yil noyabridan 2023-yil yanvarigacha bir necha bosqichda amalga oshirildi:
Sifatli o'rta ta'limdan foydalanish tengsizligi indeksi
Indeksning ikkinchi ko'rinishi tadqiqot uchun tanlangan maktablarning individual baholariga asoslanadi. Maktab darajasidagi tahlil ta'lim muassasalaridagi sharoitlardagi tengsizlikning chuqurligini baholashga va manbalarning mavjudligiga ta'sir qiluvchi omillarni aniqlashga imkon beradi. Indeks asosida o'quv muassasasi maqbul maktab modeliga qanchalik yaqinligini baholashga imkon beradigan kalkulyator ishlab chiqilgan.
NATIJALAR VA KALKULYATOR
- Maktablar holatining eng obyektiv ko'rsatkichlarini tanlash uchun maktablar davlat organlariga taqdim etadigan hisobot shakllarini to'plash va tahlil qilish;
- Ta'lim sohasida ishlaydigan mutaxassislar va amaliyotchilar bilan indeks metodologiyasi bo'yicha maslahat uchrashuvlarini o'tkazish;
- Loyihaning ayol va erkak maslahatchilarining fikr-mulohazalari asosida indeks metodologiyasini takomillashtirish;
- Kerakli statistik ma'lumotlarni to'plash uchun o'rganilayotgan mamlakatlarning har birida mamlakat koordinator(lar)ini jalb qilish;
- Alohida maktablar darajasida statistika ma'lumotlari mavjud emasligi sababli O'zbekiston va Tojikistondagi ekspertlar hamjamiyati ayol va erkak vakillari bilan ko'lamli suhbatlar o'tkazish;
- Qozog'iston va Qirg'izistonda to'plangan ma'lumotlarga asoslanib, maktablarda sharoitlar sifatini jamoatchilik nazorati vositasi sifatida mo'ljallangan tengsizlik hisoblagichini ishlab chiqish;
- Indeksning dastlabki natijalarini taqdim etish uchun Qozog'iston va Qirg'izistonda yopiq ekspert uchrashuvlarini o'tkazish;
- Tadqiqot natijalarini veb-sahifada nashr etish.
Sifatli o'rta ta'limdan foydalanish tengsizligi indeksi
Indeksning ikkinchi ko'rinishi tadqiqot uchun tanlangan maktablarning individual baholariga asoslanadi. Maktab darajasidagi tahlil ta'lim muassasalaridagi sharoitlardagi tengsizlikning chuqurligini baholashga va manbalarning mavjudligiga ta'sir qiluvchi omillarni aniqlashga imkon beradi. Indeks asosida o'quv muassasasi maqbul maktab modeliga qanchalik yaqinligini baholashga imkon beradigan kalkulyator ishlab chiqilgan.
NATIJALAR VA KALKULYATOR
Hujjatlar
Markaziy Osiyo mamlakatlarida ta'lim tengsizligining yangi qirralari: muammoni o'lchashdan siyosatdagi o'zgarishlar sari [birinchi bosqich hisoboti]
Tadqiqot Qozogʻiston, Qirgʻiziston, Tojikiston va Oʻzbekistondagi oʻrta taʼlim tizimlari pandemiya va onlayn masofaviy taʼlimga qanday moslashayotganini oʻrganish orqali Markaziy Osiyodagi taʼlim tengsizligi muammolarini tushunish imkonini beradi. Hisobotda, shuningdek, ta'lim sohasidagi tengsizlikni kamaytirish bo'yicha bir qator tavsiyalar ...
Sifatli o'rta ta'limga kirish tengsizligi indeksi [birinchi bosqich hisoboti]
Indeks Qozog'iston, Qirg'iziston, Tojikiston va O'zbekiston maktablaridagi ta'lim sharoitlari sifatini o'lchash va taqqoslash uchun vosita hisoblanadi. Indeks hisob-kitoblari natijalari mintaqa davlatlarining ta'lim statistikasi ochiq ma'lumotlariga asoslangan.
Tahliliy maqola: O'zbekiston
Oʻzbekistonda taʼlim sohasidagi tengsizlik mavjud boʻlib, u turli jihatlarda namoyon boʻladi: oʻquvchilarning oʻquv yutuqlarining hudud va joylashuv turiga qarab farqlanishi, taʼlim sharoitlarining tengsizligi, alohida taʼlimga muhtoj qizlar va bolalarning taʼlim olish imkoniyatining cheklanganligi. Muammoning ahamiyatiga qaramay, o'zbek jamiyatida ta'lim sohasidagi tengsizlik haligacha yetarli darajada e'tiborga olinmagan.
Tahliliy maqola: Tojikiston
Hisobotda Tojikistonda ta'lim tengsizligiga olib keladigan turli omillar: hududlarning ijtimoiy-iqtisodiy ahvoli, joylashuvi, jinsi, inklyuziv ta'lim sifati muhokama qilinadi. Ta'lim sohasidagi muammolarni yanada chuqurroq tahlil qilish uchun o'quv sharoitlari to'g'risidagi ma'lumotlardan foydalanishni ta'minlash, shuningdek, ta'lim natijalarini baholashning yagona mexanizmini ishlab chiqish asosiy vazifalardan iborat.
Tadqiqot Qozogʻiston, Qirgʻiziston, Tojikiston va Oʻzbekistondagi oʻrta taʼlim tizimlari pandemiya va onlayn masofaviy taʼlimga qanday moslashayotganini oʻrganish orqali Markaziy Osiyodagi taʼlim tengsizligi muammolarini tushunish imkonini beradi. Hisobotda, shuningdek, ta'lim sohasidagi tengsizlikni kamaytirish bo'yicha bir qator tavsiyalar ...
Indeks Qozog'iston, Qirg'iziston, Tojikiston va O'zbekiston maktablaridagi ta'lim sharoitlari sifatini o'lchash va taqqoslash uchun vosita hisoblanadi. Indeks hisob-kitoblari natijalari mintaqa davlatlarining ta'lim statistikasi ochiq ma'lumotlariga asoslangan.
Oʻzbekistonda taʼlim sohasidagi tengsizlik mavjud boʻlib, u turli jihatlarda namoyon boʻladi: oʻquvchilarning oʻquv yutuqlarining hudud va joylashuv turiga qarab farqlanishi, taʼlim sharoitlarining tengsizligi, alohida taʼlimga muhtoj qizlar va bolalarning taʼlim olish imkoniyatining cheklanganligi. Muammoning ahamiyatiga qaramay, o'zbek jamiyatida ta'lim sohasidagi tengsizlik haligacha yetarli darajada e'tiborga olinmagan.
Hisobotda Tojikistonda ta'lim tengsizligiga olib keladigan turli omillar: hududlarning ijtimoiy-iqtisodiy ahvoli, joylashuvi, jinsi, inklyuziv ta'lim sifati muhokama qilinadi. Ta'lim sohasidagi muammolarni yanada chuqurroq tahlil qilish uchun o'quv sharoitlari to'g'risidagi ma'lumotlardan foydalanishni ta'minlash, shuningdek, ta'lim natijalarini baholashning yagona mexanizmini ishlab chiqish asosiy vazifalardan iborat.
Jamoa
Astana, Qazaqstan
