Натиҷаҳо ва Ҳисобкунак
Мақсади таҳқиқот
Таҳқиқоти мо ба омӯзиши нобаробарии тақсимоти захираҳо дар соҳаи таълим дар мактаб равона карда шудааст.
Чӣ тавр мо оид ба нобаробарӣ таҳқиқот мегузаронем?
Барои тадқиқот дар Қазоқистон ва Қирғизистон дар ҳар кадоме аз ин кишварҳо 400 мактабро интихоб кардем ва шароитеро, ки ин мактабҳо ба хонандагонашон фароҳам овардаанд, мавриди арзёбӣ қарор додем. Намояндагӣ бо усули интихоб таъмин карда мешавад: интихоби тасодуфии такрорнашаванда, ки аз рӯи минтақаҳо (мегаполисҳо, вилоятҳо) ва навъи маҳал (шаҳрӣ ва деҳот) гурӯҳбандӣ карда шудааст.Барои арзёбии шароитҳои мактабҳо, мо индескро таҳия кардем, ки як қатор нишондиҳандаҳоро дар бар мегирад, ки муассисаҳои таълимиро тавсиф мекунанд.
Чаро ин таҳқиқот муҳим ҳисобида шудааст?
Ҳадафи чаҳоруми рушди устувори СММ (ҲРУ 4) ҳадафи таъмини таҳсилоти босифати фарогир ва одилона дар тамоми ҳаёт барои ҳама ба ҳисоб меравад. Дар кишварҳои Осиёи Марказӣ сатҳи баланди фарогирии кӯдакон ба таҳсилоти миёна таъмин карда мешавад, аммо масъалаи адолат ва сифати таълим боз ҳалталаб боқӣ мемонад.
Таҳқиқоти мо ба ҳадафҳои зерини ҲРУ 4 асос ёфтааст:
Ҳангоми интихоби нишондиҳандаҳо барои тадқиқот мо на танҳо ба кифоягии миқдории захираҳои мактабӣ, балки ба таъмини муҳити бехавф барои ҳамаи духтарони мактабхон (духтарон) таваҷҷӯҳ зоҳир кардем.
Таҳқиқоти мо ба омӯзиши нобаробарии тақсимоти захираҳо дар соҳаи таълим дар мактаб равона карда шудааст.
Чӣ тавр мо оид ба нобаробарӣ таҳқиқот мегузаронем?
Барои тадқиқот дар Қазоқистон ва Қирғизистон дар ҳар кадоме аз ин кишварҳо 400 мактабро интихоб кардем ва шароитеро, ки ин мактабҳо ба хонандагонашон фароҳам овардаанд, мавриди арзёбӣ қарор додем. Намояндагӣ бо усули интихоб таъмин карда мешавад: интихоби тасодуфии такрорнашаванда, ки аз рӯи минтақаҳо (мегаполисҳо, вилоятҳо) ва навъи маҳал (шаҳрӣ ва деҳот) гурӯҳбандӣ карда шудааст.Барои арзёбии шароитҳои мактабҳо, мо индескро таҳия кардем, ки як қатор нишондиҳандаҳоро дар бар мегирад, ки муассисаҳои таълимиро тавсиф мекунанд.
Чаро ин таҳқиқот муҳим ҳисобида шудааст?
Ҳадафи чаҳоруми рушди устувори СММ (ҲРУ 4) ҳадафи таъмини таҳсилоти босифати фарогир ва одилона дар тамоми ҳаёт барои ҳама ба ҳисоб меравад. Дар кишварҳои Осиёи Марказӣ сатҳи баланди фарогирии кӯдакон ба таҳсилоти миёна таъмин карда мешавад, аммо масъалаи адолат ва сифати таълим боз ҳалталаб боқӣ мемонад.
Таҳқиқоти мо ба ҳадафҳои зерини ҲРУ 4 асос ёфтааст:
- То соли 2030, кафолат додани он, ки ҳамаи духтарон ва писарон таҳсилоти ройгон, баробар ва босифати ибтидоӣ ва миёнаро хатм кунанд.
- Ташкил кардан ва такмил додани муассисаҳои таълимӣ бо дарназардошти он, ки манфиаҳои кӯдакон, шахсони эҳтиёҷмандии махсусдошта ва ҷанбаҳои гендериро ба назар гирифта шаванд, ва барои ҳама фазои таълимро дар муҳити бехатар, самаранок, ва бидуни зӯроварӣ ва монеаҳои иҷтимоӣ фароҳам оранд.
Ҳангоми интихоби нишондиҳандаҳо барои тадқиқот мо на танҳо ба кифоягии миқдории захираҳои мактабӣ, балки ба таъмини муҳити бехавф барои ҳамаи духтарони мактабхон (духтарон) таваҷҷӯҳ зоҳир кардем.
Индекс чиро чен мекунад ва кадом шароитро мо шароити мусоидтарин (оптималӣ) меҳисобем?
Индекс сатҳи наздикшавии як муассисаи таълимиро ба модели оптималии мактаб чен мекунад. Дараҷаи баланди имконпазири хол индекс 500 аст. Индекс аз 5 домен иборат аст, ки барои ҳар кадоми онҳо мактаб метавонад 100 хол ба даст орад:
Индекс сатҳи наздикшавии як муассисаи таълимиро ба модели оптималии мактаб чен мекунад. Дараҷаи баланди имконпазири хол индекс 500 аст. Индекс аз 5 домен иборат аст, ки барои ҳар кадоми онҳо мактаб метавонад 100 хол ба даст орад:
Толибагон (духтарони мактабхон) дар як баст, дар синфе, ки то 25 нафар талабаҳо (писарон) ва толибаҳо (духтарон) мехонанд, аз ҷумла дар ташкил кардани омӯзишҳои иловагии таълимӣ пас аз дарсҳо.
Барои мактаббачагон роҳати зарурӣ ва амнияти ҷисмонӣ таъмин карда шудаанд: бинои мактаб ба таъмир ниёз надорад, дар дохили бино ҳоҷатҳонаҳои гарм мавҷуданд, дастраси ба оби нӯшокӣ, хӯроки гарм, оби гарм мавҷуд ҳастанд.
Мактаб барои рушди самаранок ва ҳамаҷониба, аз ҷумла баробар кардани нобаробарии моликият дар байни духтарони мактабхон(-ҳо) муҳити таълимиро фароҳам меорад. Толибагон ва талабаҳо имкон доранд, ки саводнокии рақамиро дар деворҳои мактаб инкишоф диҳанд, ҳатто агар оила компютер ва интернет ҳам надошта бошанд. Дарсхои илмҳои дақиқ дар озмоишгоҳҳо (лабораторияхо) гузаронда мешаванд, мактаб барои нав кардани таҷҳизот маблағ дорад.
Дар мактаб муаллимаҳо дорои маълумоти олӣ таълим медиҳанд, онҳо дар доираи салоҳияти худ кор мекунанд. Ҳайати омӯзгорон аз рӯи ҷинс ва синну сол мутаносиб аст, ки як дастаи фарогирро ташкил медиҳад. Бо дарназардошти феминизатсияи касби омӯзгорӣ, ки дар кишварҳои мо мушоҳида мешавад, тавозуни гендерӣ аз шароити ҷолиби кор дар мактаби мушаххас шаҳодат медиҳад.
Дар мактаб муҳити фарогир фароҳам оварда шудааст, ки дар он кӯдакони дорои эҳтиёҷоти махсуси таълимӣ метавонанд дар синфҳои муқаррарӣ рӯзона таҳсил кунанд. Ин омӯзиши тайёр намудани педагогҳо, бо теъдоди зарурии ҳузури зан-мутахассис(ҳо), зан-/мушовир(ҳо) дар ҳайати кормандон ва муҳити умуман озодро аз зӯроварӣ ва таҳқиррасониро дар мактабро талаб мекунад. Таҳсилоти фарогир на танҳо ба кӯдакони эҳтиёҷоти махсус кӯмак мерасонад, балки ба ҳамаи талабаҳо ва толибаҳо тавассути услубҳои дастгирикунанда ва аҳамиятноки инфиродӣ ба омӯзиш, фазои мусоиди равонӣ ва муҳити бехатари бароҳат фоида меорад.
Мо маҳз кадом нишондиҳандаҳоро истифода бурдем?
Бо дарназардошти он, ки дар Қазоқистон ва Қирғизистон дар омори таҳсилот ва мавҷудияти онҳо тафовут вуҷуд дорад, барои ҳар як кишвар системаҳои алоҳидаи нишондиҳандаҳо ташкил карда шудаанд.
Бо дарназардошти он, ки дар Қазоқистон ва Қирғизистон дар омори таҳсилот ва мавҷудияти онҳо тафовут вуҷуд дорад, барои ҳар як кишвар системаҳои алоҳидаи нишондиҳандаҳо ташкил карда шудаанд.
Ҷадвали 1. Нишондиҳандаи индекс барои Қазоқистон ва Қирғизистон
Натиҷаҳои ҳисобкунии индекс аз рӯи кишварҳо чӣ гуна ҳастанд?
Натиҷаҳои Индекс барои Қазоқистон ва Қирғизистон набояд муқоиса карда шаванд, зеро барои онҳо нишондиҳандаҳои гуногун истифода шудаанд.
1. Қазоқистон
Баҳои миёна аз рӯи натиҷаҳои тадқиқот: 352 хол (70% аз ҳадди аксар). Максимум - 500 хол - ягон мактаб нагирифтааст.Амиқии нобаробарӣ: Холҳои мактабҳои беҳтарин 10% боло, 1,7 маротиба нисбат ба холҳои мактабҳои ҳолаташон бад 10% поён, зиёдтаранд. Байни арзиши индекс ва намуди маҳал, забони таълим, дурии маҳаллаи аҳолинишин аз маркази вилоят ва аҳолӣ таносуби назаррас қайд карда шуд. Дақиқтар
2. Қирғизистон
Баҳои миёна аз рӯи натиҷаҳои тадқиқот: 229 аз 500 имконпазир (45%). Баҳои ҳадди ақал аз 500 хол 73 хол (14,6% аз максимум), ҳадди аксар аз 500 хол 387,5 (77,5%). Амиқии нобаробарӣ: Холҳои мактабҳои 10% боло аз холҳои мактабҳои 10% поён 2,5 маротиба зиёдтаранд. Дақиқтар
Ҳисобкунак
Ҳисобкунак ба шумо кӯмак мекунад, ки дарк кунед, ки то чӣ андоза шароит дар мактаби шумо ба оптималӣ наздик аст. Аз рӯи натиҷаҳо, шумо метавонед ба маъмурияти мактаб ё мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ оид ба беҳтар намудани шароити мактаб муроҷиат намоед.
Натиҷаҳои Индекс барои Қазоқистон ва Қирғизистон набояд муқоиса карда шаванд, зеро барои онҳо нишондиҳандаҳои гуногун истифода шудаанд.
1. Қазоқистон
Баҳои миёна аз рӯи натиҷаҳои тадқиқот: 352 хол (70% аз ҳадди аксар). Максимум - 500 хол - ягон мактаб нагирифтааст.Амиқии нобаробарӣ: Холҳои мактабҳои беҳтарин 10% боло, 1,7 маротиба нисбат ба холҳои мактабҳои ҳолаташон бад 10% поён, зиёдтаранд. Байни арзиши индекс ва намуди маҳал, забони таълим, дурии маҳаллаи аҳолинишин аз маркази вилоят ва аҳолӣ таносуби назаррас қайд карда шуд. Дақиқтар
2. Қирғизистон
Баҳои миёна аз рӯи натиҷаҳои тадқиқот: 229 аз 500 имконпазир (45%). Баҳои ҳадди ақал аз 500 хол 73 хол (14,6% аз максимум), ҳадди аксар аз 500 хол 387,5 (77,5%). Амиқии нобаробарӣ: Холҳои мактабҳои 10% боло аз холҳои мактабҳои 10% поён 2,5 маротиба зиёдтаранд. Дақиқтар
Ҳисобкунак
Ҳисобкунак ба шумо кӯмак мекунад, ки дарк кунед, ки то чӣ андоза шароит дар мактаби шумо ба оптималӣ наздик аст. Аз рӯи натиҷаҳо, шумо метавонед ба маъмурияти мактаб ё мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ оид ба беҳтар намудани шароити мактаб муроҷиат намоед.
Ҳисобкунак
Барои фаҳмидани он, ки мактаб дар муқоиса бо дигар мактабҳои Қазоқистон чӣ натиҷаҳо нишон дод, ба Ҷадвали зер нигаред.
Барои фаҳмидани он, ки мактаб дар муқоиса бо дигар мактабҳои Қазоқистон чӣ натиҷаҳо нишон дод, ба Ҷадвали зер нигаред.
Ҷадвали 2. Шарҳи натиҷаҳои ҳисобкунак: тақсимоти мактабҳои Қазоқистон аз рӯи гурӯҳҳо вобаста ба шумораи холҳои гирифташуда
Ҳисобкунак
Барои фаҳмидани он, ки мактаб дар муқоиса бо дигар мактабҳои Қирғизистон чӣ натиҷаҳо нишон дод, ба Ҷадвали зер нигаред.
Барои фаҳмидани он, ки мактаб дар муқоиса бо дигар мактабҳои Қирғизистон чӣ натиҷаҳо нишон дод, ба Ҷадвали зер нигаред.
Ҷадвали 2. Шарҳи натиҷаҳои ҳисобкунак: тақсимоти мактабҳои Қирғизистон аз рӯи гурӯҳҳо вобаста ба шумораи холҳои гирифташуда
Азбаски дастрас кардани маълумоти оморӣ оид ба мактабҳои алоҳидаи Ӯзбекистон ва Тоҷикистон имкон надошт, мо наметавонем имкони муқоисаи арзёбии мактабҳои алоҳида бо мактабҳои кишварро пешниҳод кунем. Бо вуҷуди ин, шумо метавонед Ҳисобкунак истифода баред, ки то чӣ андоза шароит дар мактаби шумо ба оптималӣ наздик аст.
Ҳисобкунак (Ӯзбекистон)
Ҳисобкунак (Тоҷикистон)
Ҳисобкунак (Ӯзбекистон)
Ҳисобкунак (Тоҷикистон)